Awans w Policji
W powszechnej opinii mianowanie na wyższy stopień policyjny należy się każdemu policjantowi po przepracowaniu określonej liczby lat. Są jednak sytuacje, kiedy można awansować wcześniej, ale także po terminie.
Problematyka związana z mianowaniem na stopnie policyjne została uregulowana w rozdziale 6 „Korpusy i stopnie policyjne” ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. 2017 r. poz. 2067 ze zm.), a także rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 lipca 2007 roku w sprawie mianowania policjantów na stopnie policyjne (Dz. U. Nr 145, poz. 1017 ze zm.).
Warto podkreślić, że mianowanie na kolejny, wyższy stopień policyjny (art. 52 ust. 1 ustawy o Policji) następuje stosownie do zajmowanego stanowiska służbowego oraz w zależności od opinii służbowej. Nadanie stopnia nie może jednak nastąpić wcześniej, niż po przesłużeniu w dotychczasowym stopniu ustalonego okresu czasu:
– posterunkowego – 1 roku,
– starszego posterunkowego – 1 roku,
– sierżanta – 2 lat,
– starszego sierżanta – 2 lat,
– sierżanta sztabowego – 2 lat,
– młodszego aspiranta – 3 lat,
– aspiranta – 3 lat,
– starszego aspiranta – 2 lat,
– aspiranta sztabowego – 4 lat,
– podkomisarza – 3 lat,
– komisarza – 4 lat,
– nadkomisarza – 4 lat,
– podinspektora – 3 lat,
– młodszego inspektora – 4 lat,
– inspektora – 4 lat.
Stopnie przyznane policjantom są dożywotnie. Policjanci zwolnieni ze służby mogą używać posiadanych stopni z dodaniem określenia „w stanie spoczynku”. Jednakże w razie utraty obywatelstwa polskiego lub skazania prawomocnym wyrokiem sądu na karę dodatkową pozbawienia praw publicznych albo skazania prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności za przestępstwo popełnione z niskich pobudek, następuje utrata stopnia. Przełożony właściwy do mianowania na ten stopień może również zadecydować o obniżeniu stopnia (art. 134 ust. 5 Ustawy o Policji). W przypadku stopni oficerskich decyduje o tym Komendant Główny Policji. Warto dodać, że kara dyscyplinarna w postaci obniżenia stopnia zawsze idzie w parze z inną karą tj. wydaleniem ze służby lub wyznaczeniem na niższe stanowisko służbowe.
Zgodnie z art. 55.1 policjantowi przywraca się stopień w razie uchylenia w czterech przypadkach: prawomocnego skazania na karę dodatkową pozbawienia praw publicznych, albo prawomocnego skazania na karę pozbawienia wolności za przestępstwo popełnione z niskich pobudek, albo decyzji, na podstawie której nastąpiło pozbawienie stopnia, albo kary dyscyplinarnej obniżenia stopnia. Decyzję o przywróceniu stopnia oficerskiego podejmuje Komendant Główny Policji. W pozostałych przypadkach decyzję o przywróceniu stopnia podejmuje przełożony właściwy do mianowania na ten stopień.
Co istotne, mianowanie policjanta na stopień policyjny następuje na wniosek, składany do przełożonego właściwego do mianowania za pośrednictwem komórki organizacyjnej właściwej w sprawach kadr (zapis w § 14 ust. 1 wspomnianego wcześniej rozporządzenia). Przy czym, zgodnie z § 16 pkt 2 rozporządzenia, Komendantowi Stołecznemu Policji wniosek o mianowanie na stopień policyjny w korpusie podoficerów i aspirantów Policji, a także na stopnie komisarza i nadkomisarza Policji sporządza i składa komendant rejonowy lub powiatowy Policji. Za ich pośrednictwem wnioski składać mogą również: komendant komisariatu Policji, naczelnik wydziału (równorzędnej komórki organizacyjnej), kierownik izby dziecka, kierownik sekcji (o ile nie podlega naczelnikowi wydziału), komendant komisariatu specjalistycznego Policji, Dowódca Oddziału Prewencji Policji. Komendant Stołeczny Policji posiada więc kompetencje jedynie do rozpatrzenia wniosku złożonego przez właściwego przełożonego.
Powołane wyżej przepisy określają zasady i tryb mianowania policjantów na stopnie policyjne, jak również warunki, które musi on spełnić, aby mógł zostać mianowany na odpowiedni stopień policyjny. Jednakże, podobnie jak w kwestii przyznawania odznaczeń, mianowanie policjanta na wyższy stopień policyjny ma charakter fakultatywny, inaczej mówiąc zależy od przełożonego. Jest to zatem akt uznaniowy, uzależniony od dokonanej przez przełożonych oceny wykonywania przez policjanta obowiązków służbowych w stopniu uzasadniającym mianowanie na kolejny, wyższy stopień policyjny. Warto dodać, że policjantowi, który wzorowo wykonuje obowiązki, przejawia inicjatywę w służbie i doskonali kwalifikacje zawodowe, może być udzielone wyróżnienie w formie przedterminowego mianowania na wyższy stopień policyjny. Wynika z tego, że każda sprawa z zakresu mianowania na stopień policyjny posiada charakter sprawy indywidualnej.
Elżbieta Sandecka-Pultowicz
Materiał konsultowany z Wydziałem Kadr
zdjęcia: archiwum KSP
Pytanie od Czytelnika: Dzień Dobry Pani Elżbieto, moje pytanie dotyczy sprawy wcześniejszych awansów na wyższy stopień w korpusie podoficerów.Czy aktualny stan prawny dopuszcza na wniosek kierownika jednostki awansować np. starszego sierżanta do stopnia młodszego aspiranta z pominięciem stopnia sierżanta sztabowego i jaka jest podstawa prawna? Dziękuję z góry za odpowiedź
Odpowiedź:
Drogi Czytelniku,
Sprawę tę reguluje zapis art. 49.2 ustawy o Policji, w którym jest mowa, że na pierwszy stopień policyjny w korpusie aspirantów Policji może być mianowany podoficer Policji, który spełnia warunki określone w art. 25 ust. 1 i został mianowany lub powołany na stanowisko, dla którego został określony stopień w korpusach aspirantów lub oficerów Policji. Zatem zgodnie z art. 25 ust. 1 mianowanie na kolejny wyższy stopień następuje stosownie do zajmowanego stanowiska służbowego oraz w zależności od opinii służbowej. Nadanie tego stopnia nie może jednak nastąpić wcześniej niż po przesłużeniu w dotychczasowym stopniu.
Jeśli więc policjant w stopniu starszego sierżanta spełnia wszystkie powyższe warunki może awansować na stopień młodszego aspiranta (z pominięciem stopnia sierżanta sztabowego) jeżeli przesłuży w stopniu starszego sierżanta przepisowe dwa lata. Oznacza to, że nawet, jeśli policjant objął już stanowisko aspiranckie, a przesłużył w stopniu starszego sierżanta dopiero jeden rok, będzie musiał poczekać z awansem jeszcze jeden rok.
Przepisy odnoszą się do wszystkich korpusów, o czym jest mowa w art. 49.1 ustawy o Policji, w którym czytamy, że na pierwszy stopień policyjny w korpusie podoficerów Policji może być mianowany policjant, który spełnia warunki określone w art. 25 ust. 1 lub 2, ukończył szkolenie zawodowe podstawowe i został mianowany lub powołany na stanowisko, dla którego został określony stopień w korpusach podoficerów, aspirantów lub oficerów Policji.
Warto dodać, że wiele zależy od dobrej woli przełożonych, a także preferencji przyjętych przez kierownictwo Policji.
Na stronach internetowych Komendy Głównej Policji odnalazłam jedną z takich interpretacji:
W związku z wątpliwościami, które pojawiają się przy interpretacji przepisów dotyczących mianowania na wyższe stopnie informujemy, że funkcjonuje jednolita interpretacja przepisów w zakresie awansu na pierwsze stopnie w korpusach podoficerskim i aspiranckim. Jest ona korzystna dla policjantów. Pisząc najprościej jak to możliwe – nie jest wymagane to, aby policjant spełniający wymogi opisane w art. 49 ust. o Policji zobowiązany był do wysłużenia we wszystkich stopniach przypisanych do korpusu podoficerskiego jako warunku do awansu na pierwszy stopień w korpusie aspirantów. Jeżeli policjant zajmuje stanowisko etatowe np. dzielnicowego, asystenta lub detektywa i ma odpowiedni staż służby, może awansować z sierżanta na młodszego aspiranta. Pamiętać należy jednak o ogólnej zasadzie, mówiącej o tym, że reguły związane z dodatkami, nagrodami, stopniami oparte są na przesłankach fakultatywnych. Zatem uczciwa praca i zaangażowanie powinny być premiowane, w tym również awansem w stopniu. Interpretacja prawników poniżej:
Stanowisko Biura Prawnego KGP w sprawie mianowania policjantów z dnia 23.07.2008 r.
Mianowanie na pierwszy stopień policyjny w korpusie podoficerów Policji i na pierwszy stopień policyjny w korpusie aspirantów Policji reguluje art. 49 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 ze zm.).
W odniesieniu do korpusu podoficerów Policji na pierwszy stopień policyjny wymagane jest spełnienie warunków określonych a art. 25 ust. 1 lub 2, ukończenie szkolenia zawodowego podstawowego i zajmowanie stanowiska w korpusach podoficerów, aspirantów lub oficerów Policji.
Na pierwszy stopień policyjny w korpusie aspirantów Policji może być mianowany podoficer Policji, który spełnia warunki określone w art. 25 ust. 1 ustawy i został mianowany lub powołany na stanowisko w korpusach aspirantów lub oficerów Policji. Przepis art. 52 ust. 1 ustawy o Policji zapewnia możliwość awansu w poszczególnych korpusach.
Ustawodawca określając naturę służby w Policji oraz wymienione w art. 52 podstawy do mianowania na wyższy stopień wprowadza, tak jak w wielu sytuacjach, regulacje szczególne. W kwestii mianowania na wyższy stopień w innym korpusie takim przepisem jest art. 49 ustawy o Policji. Nie można więc przyjąć, że unormowania o wskazanym charakterze nie stanowią samoistnej podstawy do mianowania na pierwszy stopień policyjny w korpusie podoficerów Policji i na pierwszy stopień policyjny w korpusie aspirantów Policji.
Ponadto zaznaczyć należy, że mianowanie na odpowiedni stopień policyjny powinno nastąpić zarówno na podstawie art. 52 ust. 1, jak i w trybie przewidzianym przepisami art. 49 ustawy o Policji w dniu Święta Policji.
Z kolei inna interpretacja została przyjęta przez kierownictwo Komendy Głównej Policji trzy lata później:
Stanowisko Komendanta Głównego Policji z dnia 27 października 2011 r.
W związku z licznymi wątpliwościami wynikającymi między innymi z różnorodnej interpretacji przepisów ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277, z późn. zm.), dotyczących zasad mianowania policjantów na wyższe stopnie policyjne (np. w piśmie L.dz. PP-1194/547/08 z dnia 4 czerwca 2008 r. Biura Prawnego KGP), przedstawiam Państwu swoje stanowisko w tej sprawie, polecając jednocześnie jego stosowanie.
Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o Policji na pierwszy stopień policyjny w korpusie podoficerów Policji może być mianowany policjant, który spełnia warunki określone w art. 25 ust. 1 lub 2, ukończył szkolenie zawodowe podstawowe i został mianowany lub powołany na stanowisko, dla którego został określony stopień w korpusach podoficerów, aspirantów lub oficerów Policji. Natomiast art. 49 ust. 2 cytowanej ustawy stanowi, iż na pierwszy stopień policyjny w korpusie aspirantów policji może być mianowany podoficer Policji, który spełnia warunki określone w art. 25 ust. 1 i został mianowany lub powołany na stanowisko, dla którego został określony stopień w korpusach aspirantów lub oficerów Policji.
Art. 52 ust. 1 ustawy o Policji wskazuje natomiast, że mianowanie na kolejny wyższy stopień następuje stosownie do zajmowanego stanowiska służbowego oraz w zależności od opinii służbowej. Nadanie tego stopnia nie może jednak nastąpić wcześniej niż po przesłużeniu w dotychczasowym stopniu okresu wymienionego w tym przepisie.
Wobec powyższego nie można przyjąć, iż spełnienie samoistnych przesłanek określonych w art. 49 ust. 1 i 2 cytowanej ustawy umożliwia mianowanie policjanta na pierwszy stopień odpowiednio w korpusie podoficerów Policji lub aspirantów Policji z wyłączeniem stosowania normy art. 52 ust. 1 cytowanej ustawy.
Kryteria wymagane do mianowania na pierwszy stopień we wskazanych korpusach nie mogą zatem być rozpatrywane bez uwzględnienia warunków, o których mowa w art. 52 ust. 1 ustawy o Policji.
Z uwagi więc na okoliczność, iż ustawodawca jako generalną zasadę uznaje, że mianowanie na kolejny stopień policyjny nie może nastąpić wcześniej niż po przesłużeniu w dotychczasowym stopniu określonego czasu, polecam Państwu bezwzględne przestrzeganie powyższego kryterium i mianowanie na stopień sierżanta tylko tych policjantów, którzy przesłużyli w stopniu starszego posterunkowego 1 rok oraz na stopień młodszego aspiranta tylko tych funkcjonariuszy, którzy przesłużyli w stopniu sierżanta sztabowego 2 lata.
Jednocześnie informuję, że niezmienione pozostaje moje stanowisko w kwestii wyróżnienia wynikającego z art. 87 1 pkt 4 ustawy o Policji w postaci przedterminowego mianowania na wyższy stopień policyjny, zgodnie z którym powinno się go udzielać za wzorowe wykonywanie obowiązków służbowych i szczególne osiągnięcia w służbie, nie wcześniej jednak niż rok przed terminem określonym a art. 52 ust. 1 cytowanej ustawy.
Elżbieta Sandecka-Pultowicz
13 komentarzy
Marek
Dzień dobry, czy można zrzec się stopnia oficerskiego (podkomisarz) z własnej woli?
ela
Bardzo ciekawe pytanie. 🙂 Nie słyszałam o takim przypadku, ale przyznam, że czym dłużej żyję, tym dochodzę do wniosku, że mniej wiem, mało słyszałam i mało widziałam. To tak żartobliwie.
Stopnie policyjne otrzymuje się dożywotnio i są przyznawane po spełnieniu pewnych warunków. Z wnioskiem występują przełożeni, więc delikwent nie ma na to wpływu. Natomiast o wiele łatwiej stracić stopień np. w przypadku utraty obywatelstwa polskiego, orzeczenia prawomocnym wyrokiem sądu pozbawienia praw publicznych lub skazania na karę pozbawienia wolności za przestępstwo popełnione z motywacji zasługującej na szczególne potępienie. Generalnie z takim pytaniem trzeba zwrócić się do tęgiej głowy kadrowej. Pozdrawiam serdecznie, proponuję nie wybrzydzać i brać stopień, kiedy dają. 🙂
ela
Sprawa jest bardzo indywidualna. Najlepiej będzie jeżeli skontaktuje się Pan z dobrym prawnikiem. Pozdrawiam serdecznie.
Paweł
Mam Pytanko. Czy samo srednie.bez matury odbiera mi prawo do stopnia Aspiranta ?
ela
Awans na stopień aspiranta jest możliwy, jeżeli w pierwszej kolejności otrzyma Pan stanowisko z tym stopniem. Wymogi formalne są bowiem przypisane do stanowiska, a jednym z nich, poza odpowiednim stażem, jest posiadanie wykształcenia średniego. Kwestia posiadania matury nie ma tu żadnego znaczenia.
Pokrzywdzony
Witam, mam pytanie. Zostałem przyjęty do Policji 16 września 2020 roku (niedługo po święcie Policji gdzie przyznawane są stopnie), można powiedzieć że 2 lata będę mieć stopień posterunkowego. Czy jakaś opcja aby dostać w tym roku w lipcu sierżanta?
ela
Panie Pawle, wszystko w rękach i decyzjach przełożonych. Decyzja o awansowaniu w stopniu ma charakter fakultatywny, czyli to przełożony biorąc pod uwagę Pana dokonania, opinię służbową, decyduje ostatecznie o tym, czy przyznać awans. Oczywiście, że ma Pan szanse na awans w tym roku, a w przyszłym to nawet pewność. Życzę zatem, aby mógł Pan z dumą zmienić pagony 24 lipca br. Powodzenia!
Szymon
Pani Elżbieto mam pytanie. Czekam na mianowanie na stopień posterunkowego 23 sierpnia. Wg. ustawy awansowania na wyższy stopień dokonuje się w święto policji. Czy to oznacza, że w normalnych warunkach będę posterunkowym jeden rok i jedenaście miesięcy? Dziękuję.
ela
Panie Szymonie, z takim pytaniem najlepiej zwrócić się do działu kadr. Awansowanie policjanta w uzasadnionych przypadkach może nastąpić przedterminowo, a decyzja należy do przełożonych. Zwyczajowo, podobne wyróżnienie nie może być zastosowane przy kolejnym awansie. Każda sytuacja jest indywidualna, dlatego też wskazane jest skierowanie takiego pytania do kadrowców. Pozdrawiam i życzę zasłużonego awansu.
M
Witam, zastanawiam się czy możliwe jest pominięcie stopnia? Przykład: Zamiast terminem awansować np z mło asp. na aspiranta, po odsluzeniu 2 lat w dotychczasowym stopniu zgodnie z art 52 UOP można byłoby awansować bezpośrednio na starszego aspiranta? Pytam czysto teroretycznie z punktu widzenia prawnego
ela
Dzień dobry, niestety nie mam wystarczających kwalifikacji, aby przedstawić w tej sprawie merytoryczne stanowisko obowiązujących obecnie przepisów. Trzeba wziąć pod uwagę wdrożony program modernizacji służb mundurowych wprowadzający powiązanie systemu podnoszenia kwalifikacji z systemem awansów. Pozostaje zapytać o to w dziale kadr, albo może któryś z Czytelników pomoże nam rozwiązać tę kwestię? 🙂
Pozdrawiam
Andrzej
Witam! W zeszłym roku zostałem mianowany na aspiranta. Czy w tym roku mógłbym zostać mianowany przedterminowo na starszego aspiranta?
ela
Wszystko w rękach przełożonych. Życzę powodzenia!