Opieka nad dzieckiem, gdy rodzice są policjantami

Ze względu na wątpliwości w przedmiocie wykładni przepisów art. 121b ustawy o Policji odnoszących się do sprawowania przez policjantów opieki nad dziećmi oraz chorymi członkami rodziny zamieszczam najważniejsze fragmenty stanowiska Biura Kadr, Szkolenia i Obsługi Prawnej Komendy Głównej Policji z dnia 19 grudnia 2016 r.

Przepisy ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jednolity Dz.U. z 2020 poz. 360 r., z późn. zm.) przewidują szereg rozwiązań dotyczących szeroko rozumianych uprawnień związanych z rodzicielstwem lub zeń wynikających.

Zasadniczym jest przepis art. 79 ust. 1 stanowiący, że policjantowi przysługują uprawnienia pracownika związane z rodzicielstwem określone w Kodeksie pracy, jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie są funkcjonariuszami, z uprawnień może korzystać tylko jedno z nich. Ustawodawca posłużył się generalnym odesłaniem, ograniczając je przepisem ust. 2 tego artykułu wykluczającym jedynie wnioski o obniżenie wymiaru służby policjanta.

Kolejną grupą zagadnień są regulacje dotyczące kwestii zwolnień lekarskich policjantów skutkujących zwolnieniem policjantów od zajęć służbowych (art. 121b ust. 2 pkt 3-5 i ust. 3 ustawy o Policji). Ustawodawca nie zastosował jednak, w tym przypadku (jak uczynił w przepisie art. 79 ust. 1 ustawy o Policji) techniki odesłania, lecz w sposób pełny uregulował tę materię. Ma to doniosłe skutki, bowiem z poniżej przedstawionych przepisów wynika, że nie została przyjęta zasada korzystania z uprawnień tylko przez jedno z rodziców.

Zwolnienia policjantów od zajęć służbowych mogą dotyczyć m.in. przypadków konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

1) chorym dzieckiem własnym lub małżonka policjanta, dzieckiem przysposobionym, dzieckiem przyjętym na wychowanie i utrzymanie, do ukończenia przez nie 14. roku życia;

2) chorym członkiem rodziny (w tym dzieckiem w wieku powyżej 14 lat), jeżeli pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z policjantem w okresie sprawowania nad nimi opieki;

3) dzieckiem własnym lub małżonka policjanta, dzieckiem przysposobionym, dzieckiem przyjętym na wychowanie i utrzymanie, do ukończenia przez nie 8. roku życia, w przypadku:

a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2016 r. poz. 157), lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad dzieckiem,
b) porodu lub choroby małżonka policjanta lub rodzica dziecka policjanta, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki nad dzieckiem,
c) pobytu małżonka policjanta lub rodzica dziecka policjanta, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

(…)

Przed dniem 9 października 2014 r. obowiązywały m.in. przepisy § 4-6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 maja 2013 r. w sprawie szczegółowych praw i obowiązków oraz przebiegu służby Policjantów (Dz. U. poz. 644 oraz z 2014 r. poz. 1311) dotyczące ww. materii, przy czym w okresie między 1 czerwca a 8 października 2014 r. formalnie obowiązywały obie te regulacje, choć z uwagi na rangę przepisów powinny być stosowane przepisy ustawowe, jako hierarchicznie wyższej rangi. Jak wynika z uzasadnienia projektu zmieniającego, przyczyną dokonania zmiany ww. rozporządzenia w zakresie uchylenia m.in. ww. przepisów było odmienne uregulowanie kwestii zwolnienia od zajęć służbowych w przepisach ustawowych. W rezultacie zostały usunięte z systemu prawnego m.in. przepisy § 5 ust. 2 zdanie drugie (W razie wykorzystania części zwolnienia od zajęć służbowych przez jedno z rodziców, drugiemu przysługuje tylko zwolnienie uzupełniające) oraz § 6 (Jeżeli oboje rodzice pełnią służbę w Policji, z uprawnienia do zwolnienia od zajęć służbowych z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem może korzystać jedno z nich. Przepis stosuje się odpowiednio do opiekunów dziecka). Analogicznych norm nie ma obecnie w ustawie, co wskazano powyżej.

Podsumowując stwierdzić należy, że – poza przypadkiem jednoczesnego korzystania z uprawnienia do zwolnienia od zajęć służbowych z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny w stosunku do tej samej osoby przez więcej niż jedną osobę uprawnioną – nie ma przesłanek do odmawiania skorzystania z ww. uprawnienia policjantom, w zakresie przewidzianym w przepisach art. 121b ustawy o Policji.

Podsumowując, rodzice-policjanci nie mogą jednocześnie wziąć zwolnienia lekarskiego na dziecko (jeśli mają tylko jedno), lub to samo dziecko (jeśli posiadają więcej niż jedno dziecko). Mogą natomiast oboje wziąć zwolnienie lekarskie, jeśli na przykład posiadają dwójkę dzieci, które się rozchorowały. Wtedy tata-policjant bierze zwolnienie na dziecko A, a mama-policjantka na dziecko B. Warto dodać, że za członków rodziny, wobec których istnieje konieczność osobistego sprawowania opieki – poza dziećmi – uważa się również: małżonka, rodziców, rodzica dziecka policjanta, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z policjantem w okresie sprawowania nad nimi opieki.

oprac. Elżbieta Sandecka-Pultowicz