Pisanki – dawne tradycje wielkanocne

Moje prababki i babki malowały pisanki woskiem, a ja po bardzo długiej przerwie przywróciłam ten rodzinny zwyczaj. Nie było łatwo, brak wprawy i kilka nieprzewidzianych wpadek, utrudniło mi ich wykonanie. Jednak ostatecznie udało się przygotować oryginalne pisanki. A wszystko dzięki mojej koleżance z pracy, która nieoczekiwanie przyniosła mi kopę jajek.

Najwięcej dawnych tradycji świątecznych przetrwało w domu rodzinnym mojego taty. Wigilia to prawdziwie długi ceremoniał zwyczajów, trwających od świtu do nocy, o czym pisałam w grudniu. Wielkanoc jest pod tym względem znacznie skromniejsza, ale jedna tradycja przetrwała w równie dobrej kondycji.

Jajka prosto od kur

Wszystko zaczęło się od mojej koleżanki z pracy, która ma gospodarstwo i przyniosła od swoich wyhodowanych niosek, kopę naturalnych jajek. Pamiętałam z opowieści taty, że właśnie takie najlepiej nadają się do malowania woskiem. Moja koleżanka nie chciała żadnej zapłaty, więc wtedy pomyślałam, że mogłabym odwdzięczyć się w nietypowy sposób czyli wręczyć jej pisanki.

Od 25 lat przechowuję skrupulatnie specjalne narzędzia do malowania pisanek i przez ten długi czas czekały na swoją wielką chwilę. Kiedy byłam dzieckiem, kilka razy próbowałam malować jajka, ale to niezwykle czasochłonne zajęcie i przez wiele lat nie miałam wystarczającej motywacji, aby kontynuować tradycję. Aż do tego roku.

Wschodnie korzenie

Czy to ze względu na mój zaawansowany wiek (w tym roku 50-tka 😊), czy próba odreagowania po pandemii, a może refleksje związane z wydarzeniami w Ukrainie sprawiły, że sięgnęłam po małe pudełko z narzędziami do malowania. Dodam, że mój ojciec jest repatriantem, urodził się w granicach ówczesnej Polski, a dziś terenach Ukrainy. Może to przez ten sentyment postanowiłam odtworzyć dawne tradycje.

Przechowujemy przecież w genach jakieś umiejętności po przodkach, trzeba tylko impulsu, aby je uruchomić. Mam nadzieje, że tak stanie się z moją córką. Nie była teraz zbytnio zainteresowana malowaniem pisanek, ale odtworzyłam dokładnie to, co robił mój ojciec, kiedy byłam młodsza. Malował pisanki, mimochodem omawiając na głos każdy krok i przekazując w ten sposób tajniki tego procesu. Nosiłam te informacje w sobie nieświadomie, aż zdecydowałam się zastosować je w praktyce dopiero teraz.

Jak zrobić pisankę?

Trzeba przygotować jajka, najlepiej nie te sklepowe, ale takie bezpośrednio od gospodarza, czyste i posiadające naturalną powłokę. Nie należy jajek myć, ani przecierać, bo w tych miejscach trudno będzie nakładać wosk, a kolorowa farba nie pokryje dokładanie tej powierzchni. Przed malowaniem należy przygotować pszczeli wosk, narzędzia do jego nakładania i zapalić świeczkę. Może to być patyczek z zamocowaną cieniutką rurką na końcu lub ołówek z wkłutą szpilką. Pozwoli to precyzyjnie nakładać wzorki na jajku.

Najpierw nagrzewamy końcówkę narzędzia, chwytamy nią odrobinę wosku, ponownie nagrzewamy i nanosimy wzór. Po wyschnięciu barwimy jajka, a potem rozgrzaną miękką ściereczką ściągamy z nich wosk. Następnie robimy wydmuszki, przekłuwamy wstążeczkę, a jajka przecieramy dla połysku odrobiną oleju lub spryskujemy lakierem do włosów. I gotowe!

Pokłady cierpliwości

Do wykonania takich pisanek trzeba dokładności, cierpliwości i mnóstwa czasu. To zajęcie jest w pewien sposób relaksujące, ale niektóre procesy okazały się dla mnie bardzo trudne. Na przykład ostatni etap, polegający na przeprowadzeniu przez wydmuszkę dość sztywnej, ale ładnej wstążeczki, okazał się kłopotliwy. Otwory w jajku zaczęły się kruszyć i całą operację należało wykonywać niezwykle delikatnie. Oczywiście nie obyło się bez wpadek. Raz, umalowane woskiem jajko, wysunęło mi się z ręki i stłukło z hukiem. Straty w jajkach pojawiły się również na etapie przeciągania wstążeczki. Jednak dzięki temu jestem bogatsza o nowe doświadczenia. A jak powstaje pisanka? Obejrzyj poniższy filmik.

Pisanki wręczyłam w podziękowaniu mojej koleżance do udekorowania stołu wielkanocnego (czytaj też: Wielkanoc – dekoracja na stół). Może nie są idealne, ale zrobione z serca, takie prawdziwe handmade. Mam też wielką satysfakcję, że utrwaliłam dawne rodzinne zwyczaje, a to wartość bezcenna.

Wesołych Świąt!