Bezpieczeństwo

Przestępczość nieletnich

Młodzież jest coraz gorsza! – powtarza pokolenie dorosłych. Czy ta powszechna opinia ma odniesienie do policyjnych statystyk? Niestety, zjawisko przestępczości wśród młodzieży będzie istnieć zawsze, ale można poprawiać świadomość i zachowania poprzez działania profilaktyczne.

mlodzi8 Analizując ostatnie dwudziestolecie można zauważyć, że w Polsce liczba czynów karalnych popełnionych przez nieletnich utrzymuje się na wysokim poziomie – w ubiegłym roku odnotowano ich niemal 95 tysięcy (najwięcej w roku 2011 – ponad 101 tysięcy). Liczba nieletnich podejrzanych o popełnienie czynów karalnych spada – w roku ubiegłym było to blisko44 tysiące osób (rekordową liczbę podejrzanych nieletnich odnotowano w 1995 r. – ponad 68 tysięcy). Statystyki wyraźnie pokazują, że problem związany z naruszaniem prawa przez nieletnich wymaga ciągłej uwagi i zaangażowania wielu stron, zarówno instytucji, jak i rodziców.

Młodzi ludzie są coraz bardziej zuchwali i pewni siebie. U niektórych źle pojęta odwaga przeradza się w arogancję, której często towarzyszy agresja. Wpływa na to wiele czynników, z których najgroźniejszym jest ułatwiona dostępność do używek. Ani rodzice, ani szkoła nie wypełniają wzorowo zadań wychowawczych, choć nie ulega wątpliwości, że jest to główne zadanie opiekunów. Nie znajdują oni czasu dla swoich dzieci, za to najczęściej obarczają mlodzi4swoimi błędami instytucje. Tymczasem wejście na drogę przestępczą nie dzieje się nagle. To pewien proces, który da się wyłapać obserwując dziecko i utrzymując z nim dobry kontakt. – Zaczyna się w piaskownicy, kiedy nie ma reakcji rodziców lub opiekunów na uderzenie kolegi i zabranie zabawki. Kolejny etap to „pożyczanie” od kolegów drobnych sum – oczywiście bez zamiaru zwrotu oraz powodowanie sytuacji, w których pożyczający nie ma wolnej woli podjęcia decyzji, co do swoich pieniędzy. Postawy opiekunów bagatelizujące zajścia „bo mały, bo nie rozumie, bo wyrośnie, bo to zabawa i żart” zachęcają dzieci do niepożądanych zachowań i pogłębiają demoralizację. A wiedzę i świadomość dzieci oraz młodzież mają bardzo dużą. Dlatego właśnie profilaktyka i przeciwdziałanie destrukcyjnym zachowaniom ma tak ogromne znaczenie – mówi kom. Dorota Nowak, specjalista ds. prewencji kryminalnej w Komendzie Powiatowej Policji w Pruszkowie.

Co mówią statystyki?

Na terenie działania Komendy Stołecznej Policji w pierwszym kwartale tego roku najwięcej zdarzeń z udziałem nieletnich dotyczyło kradzieży, przestępstw rozbójniczych oraz bójek i pobić. Pokrywa się to z ogólnokrajowymi tendencjami z ostatnich 20 lat. Ogółem w 2012 r. na terenie działania stołecznej Policji nieletni popełnili4.301 czynów karalnych (4.640 w 2011 r.), a podejrzanych o ich dokonanie było 3.228 nieletnich (3.688 w 2011 r.).

CZYNY ZABRONIONE NIELETNICH  – KOMENDA STOŁECZNA POLICJI

 

Kradzież

Przestępstwa rozbójnicze

Udział w bójce
lub pobiciu

Uszkodzenie rzeczy

Kradzież
z włamaniem

Uszczerbek
na zdrowiu

I kwartał 2013

169

115

70

69

56

46

I kwartał 2012

210

124

73

72

62

50

Na podstawie analizy danych statystycznych można zauważyć również, że na terenie podległym Komendzie Stołecznej Policji na wysokim poziomie utrzymuje się przestępczość narkotykowa wśród nieletnich. W pierwszym kwartale tego roku stwierdzono 316 takich czynów karalnych, natomiast w analogicznym okresie roku ubiegłego – 314 czynów.- Używanie narkotyków przez młodych ludzi niesie ze sobą wielkie szkody dla ich organizmu – zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej, dlatego też kwestia przeciwdziałania temu zjawisku jest jednym z priorytetów Wydziału Prewencji KSP, który przygotował projekt w ramach programów UE pod nazwą: „Współpraca policji i organizacji pozarządowych jako warunek sukcesu zapobiegania narkomanii 2014-2015”. Projekt ten w szczególności ma objąć swoim zakresem młodzież gimnazjalną – mówi mł. insp. Piotr Idzikowski, Naczelnik Wydziału Prewencji Komendy Stołecznej Policji.

Jakie podejmuje się działania?

mlodzi3Policyjne programy prewencyjne to przedsięwzięcia długofalowe, obejmujące swoim zasięgiem teren całego garnizonu stołecznego. Wdrażane programy spowodowały nawiązanie przez jednostki Policji współpracy z szeregiem pozapolicyjnych instytucji, organizacji i innych podmiotów, dla których podniesienie bezpieczeństwa i minimalizacja przestępczości są celami priorytetowymi.

W oparciu o analizy dotychczasowych efektów policyjnej działalności w ramach prewencji kryminalnej oraz analizy społecznych potrzeb i oczekiwań opracowano, a także wdrożono programy prewencyjne, nad których przebiegiem czuwa Wydział Prewencji KSP:

  • REAGUJ. POWIADOM. NIE TOLERUJ – program realizowany na terenie podległym Komendzie Stołecznej Policji od 2005 roku, wpisany w rządowy program ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań „Razem Bezpieczniej”.
  • STOP PRZEMOCY W SZKOŁACH – w celu przeciwdziałania przejawom przemocy i innym niebezpiecznym zachowaniom na terenie szkół, w roku 2007 w Wydziale Prewencji KSP uruchomiono specjalne numery telefonów 022 603-68-48, 022 603-67-95, 022 603-76-09 oraz jako nową formę komunikacji społeczeństwa z Policją serwis internetowy „Gadu-Gadu” nr 100997, służące przede wszystkim odbieraniu wiadomości o niepokojących zjawiskach mających miejsce na terenie szkół.
  • KIBIC – program profilaktyczno-edukacyjny adresowany do uczniów szkół gimnazjalnych, realizowany od 2008 roku. Program dotyczy realizacji zagadnień z zakresu propagowania właściwego zachowania się młodych osób podczas imprez sportowych, jak również odpowiednich form postępowania w czasie drogi „do i z” miejsca ich organizowania wraz z analizą psychologicznych aspektów zachowań agresywnych.
  • PATROLE SZKOLNE – na terenie podległym Komendzie Stołecznej Policji funkcjonują patrole szkolne, zarówno mieszane, jak i składające się z funkcjonariuszy Straży Miejskiej. Działania prewencyjne podyktowane są przede wszystkim potrzebą przeciwdziałania niedostosowaniu społecznemu nieletnich oraz ochroną tej grupy społecznej przed staniem się ofiarą przestępstwa.
  • BEZPIECZNE WAKACJE, BEZPIECZNE FERIE – działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom i młodzieży w trakcie wypoczynku, utrzymanie bezpieczeństwa i porządku w miejscowościach turystycznych i wypoczynkowych oraz na szlakach komunikacyjnych, ograniczenie ilości zdarzeń i wypadków z udziałem małoletnich.
  • BEZPIECZNY I KULTURALNY PASAŻER – działania realizowane od 2009 roku w postaci lekcji edukacyjnej prowadzonej w tramwaju pn. „Warszawska Linia Edukacyjna”. Celem programu jest kształtowanie umiejętności prawidłowego, bezpiecznego i kulturalnego  zachowania się na przystankach oraz w środkach komunikacji publicznej, w szczególności uświadomienie zagrożeń wynikających z nieprzestrzegania obowiązujących zasad w czasie podróżowania komunikacją miejską.
  • POLICJANCI SĄ WŚRÓD NAS – konkurs prewencyjny organizowany przy współpracy z Kuratorium Oświaty w Warszawie i Biurem Edukacji m.st. Warszawy. Celem konkursu jest m.in. kształtowanie postaw charakteryzujących się umiejętnością unikania zagrożeń i właściwego reagowania w sytuacji ich wystąpienia, promowanie czynnego wypoczynku jako alternatywy spędzania wolnego czasu, budowanie zaufania do przedstawicieli służb porządku publicznego.

mlodzi2Programy profilaktyczne z wyszczególnieniem poszczególnych obszarów zagrożonych są nie tylko doskonałym źródłem wiedzy, ale przede wszystkim wspomagają codzienną pracę policjantów zajmujących się prewencją kryminalną. Warto dodać, że w roku ubiegłym na terenie garnizonu stołecznego zorganizowano 3.370 spotkań z młodzieżą i blisko 2.600 z pedagogami. Niestety, podczas codziennych spotkań z dziećmi, młodzieżą, nauczycielami i rodzicami policjant rzadko ma możliwość skupienia się na jednym aspekcie. Często musi omówić kilka tematów związanych m.in. z bezpieczeństwem własnym, odpowiedzialnością prawną i konsekwencjami zachowań niepożądanych społecznie.

Przykładowo na terenie mokotowskiej komendy funkcjonuje ponad 120 placówek oświatowo- wychowawczych. Policjanci, prowadząc zajęcia profilaktyczne, mają świadomość, że każdy uczeń jest inny, za każdym stoi jakaś historia, jakieś doświadczenie (dobre lub złe). Wiedzą też, że na młodych ludzi czyha mnóstwo pokus i codziennie muszą samodzielnie dokonywać wyborów. – Prowadząc zajęcia nie kierujemy się zakazami i nakazami. Staramy się słuchać, dyskutować, rozwiewać wątpliwości, aktywizować, prowokować do myślenia, a przede wszystkim przypominać i podkreślać znaczenie słowa „prawo”. Wyznajemy zasadę, że im wyższa świadomość prawna człowieka, tym on staje się bardziej odpowiedzialny. Podkreślamy, że czasem jedno nieodpowiedzialne zachowanie może zmienić całe życie. W czasie spotkań zwracamy uwagę na konieczność poszanowania zasad prawnych i szacunku do drugiego człowieka. Budujemy również koalicję z innymi dorosłymi: rodzicami i pedagogami. Zależy nam, abyśmy mówili „jednym głosem”, abyśmy my – dorośli  – byli prawdziwi i wiarygodni, abyśmy byli drogowskazem i przyjacielem dla młodych… nie straszakiem – tłumaczy asp. sztab. Katarzyna Świątek, specjalista prewencji kryminalnej w Komendzie Rejonowej Warszawa II.

Nie ulega wątpliwości, że najlepsze efekty wychowawcze można osiągnąć w momencie pojawienia się pierwszych symptomów świadczących o problemach natury psychologicznej. Do najczęstszych przyczyn niepożądanych zachowań, prowadzących w następstwie do czynów karalnych, zaliczamy: krytykę rówieśników, stres, kłopoty z nauką oraz problemy rodzinne. Trzeba również zauważyć, że struktura przestępczości jest bezpośrednio powiązana z sytuacją społeczno- ekonomiczną panującą w kraju, a więc wzrostu przestępstw przeciwko mieniu z udziałem nieletnich można się dopatrywać w ubożeniu rodzin. Nie zwalnia to jednak nikogo z odpowiedzialności za kształtowanie i edukację przyszłych pokoleń, może wręcz przeciwnie powinno zachęcić do jeszcze intensywniejszych działań. O ich efektach przekonamy się na własnej skórze, kiedy młodzi osiągną dojrzałość.

Przestępczość nieletnich – w statystykach krajowych

W Polsce najbardziej niepokojącym zjawiskiem jest wzrost przestępstw z udziałem nieletnich, uznanych za szczególnie niebezpieczne tj. zabójstw, zgwałceń, rozbojów i wymuszeń rozbójniczych. Ostatnie dwudziestolecie pokazuje, że liczba zgwałceń jest ciągle wysoka. W roku ubiegłym takich zdarzeń odnotowano 181, ale rekordowy był rok 1997, kiedy doszło aż do 245 przestępstw tego typu.

Z roku na rok stale wzrasta udział nieletnich w bójce lub pobiciu, co może wynikać z rosnącej agresji wśród młodzieży i emocjonalnych problemów. W roku 1992 takich zdarzeń odnotowano blisko 500, ale w 2012 było ich już 3.300. Dane statystyczne ostatniego 20-lecia pokazują również, że zwiększa się liczba zdarzeń przestępczych, w wyniku których dochodzi do uszczerbku na zdrowiu (rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni). W roku 1992 zarejestrowano około 1300 tego rodzaju zdarzeń, natomiast w 2012 ponad 4.000. Wprawdzie liczba zabójstw spada (4 w 2012 r., 36 zabójstw w 1996 i 1997 r.), to jednak każdy przypadek należy traktować indywidualnie. W ciągu ostatnich dwudziestu lat widać systematyczny spadek liczby kradzieży z włamaniem. O ile w latach 90. było to około 25-30 tysięcy zdarzeń, w roku ubiegłym było ich blisko 8 tysięcy. Inaczej wyglądają statystki w odniesieniu do kradzieży rozbójniczych, rozbojów i wymuszeń, których liczba w ciągu ostatniego dwudziestolecia znacznie się wahała. Na początku lat 90. takich zdarzeń było około 3-5 tysięcy, w roku 2000 było ich blisko 13 tysięcy. W 2007 r. ich liczba ponownie spadła do około 7 tysięcy, ale w kolejnych latach pojawiła się tendencja wzrostowa – w 2012 roku doszło już do ponad 12 tysięcy tego rodzaju zdarzeń.

Elżbieta Sandecka-Pultowicz
foto KSP, archiwum KRP VII

Łatwiej lekko pisać, niż lekko przejść przez życie, ale razem jest znacznie łatwiej. Zapraszam więc do wspólnej podróży przez codzienność. Znajdziecie tu chwilę wytchnienia, dużą dawkę optymizmu i wiele inspiracji. Pokazuję jak wielką moc ma siła pozytywnego myślenia, a także jak dostrzegać efekty uboczne trudnych decyzji i niesprzyjających zdarzeń.

Leave a Reply